Không dung nạp Lactose là một tình trạng rất phổ biến, nhất là với người dân châu Á, đặc trưng bởi các vấn đề về đường ruột xảy ra sau khi uống sữa. Hầu hết những người không dung nạp lactose có thể kiểm soát tình trạng bệnh mà không cần phải từ bỏ tất cả các loại thực phẩm từ sữa. Vậy chứng không dung nạp lactose là gì? Có những triệu chứng gì và phải có chế độ ăn uống thế nào để khắc phục. LMS – Giảm Béo Chuẩn Y Khoa sẽ giúp bạn, hãy đọc hết bài viết này nhé!
1. Không dung nạp Lactose là gì?
Lactose là một loại đường thường có mặt trong sữa và các sản phẩm làm từ sữa.
Không dung nạp Lactose là tình trạng rối loạn hệ tiêu hóa sau khi sử dụng sữa hoặc các sản phẩm từ sữa.
Với cơ thể bình thường, sau khi tiêu thụ sản phẩm từ sữa, Lactose đi vào đường tiêu hóa rồi được phân giải thành galactose và glucose để hấp thu vào cơ thể nhờ có sự hiện diện của enzym Lactase do ruột tiết ra.
Ở những người mắc chứng không dung nạp Lactose vì một nguyên nhân nào đó mà cơ thể không tạo ra đủ enzym Lactase để tiêu hóa và hấp thu Lactose. Lúc này, Lactose có trong thức ăn sẽ di chuyển vào đại tràng, tại đây vi khuẩn có trong đại tràng sẽ tương tác với Lactose không tiêu hóa tạo thành chất lỏng và khí, gây ra các triệu chứng không dung nạp Lactose như đầy hơi, tiêu chảy.
2. Phân loại chứng không dung nạp Lactose
Không dung nạp Lactose được chia làm 3 dạng dựa trên các yếu tố gây thiếu hụt enzym Lactase khác nhau:
2.1. Không dung nạp lactose nguyên phát
Những người thuộc nhóm này cơ thể khi sinh ra vẫn có khả năng tiêu hóa Lactose từ sữa mẹ. Tuy nhiên sau khi cai sữa họ ít sử dụng sữa thường xuyên nên lượng enzym Lactase bị giảm dần theo thời gian. Hệ quả là khi sử dụng sữa trở lại sẽ có vấn đề về tiêu hóa do thiếu enzym Lactase.
Không dung nạp lactose nguyên phát xảy ra tương đối phổ biến, chiếm khoảng 60-80% ở những người có nguồn gốc châu Phi, châu Á.
2.2. Không dung nạp lactose thứ phát
Nhóm này gồm những người không dung nạp Lactose sau một nhiễm trùng hay phẫu thuật liên quan ruột non. Các tổn thương này làm ruột non giảm sản xuất enzym lactase tạm thời, sau khi bệnh nền được điều trị khỏi thì có thể cải thiện được vấn đề không dung nạp Lactose. Một số bệnh có thể liên quan đến tình trạng không dung nạp lactose thứ phát là bệnh Celiac, bệnh Crohn,…
2.3. Không dung nạp Lactose bẩm sinh
Dạng không dung nạp này khá hiếm, người thuộc nhóm này không có enzym lactase ngay từ khi mới sinh, chiếm khoảng 1/1000 trẻ em sinh ra. Các trường hợp thường gặp là trẻ sinh non hoặc do bất thường trong hệ gen khiến ruột non không sản xuất đủ enzym lactase.
3. Các triệu chứng của Không dung nạp Lactose là gì?
Các triệu chứng thường xuất hiện tương tự nhau sau mỗi lần sử dụng các sản phẩm liên quan đến sữa như:
- Tiêu chảy
- Đầy hơi
- Đau quặn bụng
Triệu chứng tiêu chảy xảy ra do đường Lactose không được tiêu hóa và hấp thu trong ruột non, làm cho nước di chuyển vào đường tiêu hóa làm phân lỏng.
Khi đến đại tràng, đường lactose sẽ được lên men bởi vi khuẩn trong đại tràng tạo thành các axit béo chuỗi ngắn và khí. Điều này gây ra chướng bụng, đầy hơi và đau.
Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng có thể khác nhau, tùy thuộc vào lượng đường Lactose bạn ăn vào và lượng cơ thể có thể dung nạp.
4. Các thực phẩm có chứa Lactose
Người không dung nạp lactose cần chú ý khi sử dụng các loại thực phẩm có chứa lactose để hạn chế các triệu chứng đường ruột.
Thông dụng nhất là sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua, kem, phô mai, bơ sữa,…
Ngoài ra còn có các thực phẩm khác có sữa trong thành phần cũng có thể có chứa một lượng nhỏ lactose như nước sốt, bánh quy, bánh bông lan,…
5. Chế độ ăn cho người không dung nạp Lactose
Người mắc chứng không dung nạp Lactose vẫn có thể duy trì sức khỏe bình thường bằng các cách sau:
Giảm lượng Lactose trong chế độ ăn
Hầu hết mọi người vẫn có thể dung nạp một lượng lactose nhất định mà không có triệu chứng đường ruột thay vì loại bỏ hẳn sản phẩm từ sữa ra khỏi chế độ ăn.
Hãy giảm tiêu thụ sản phẩm từ sữa và theo dõi phản ứng của cơ thể với mỗi loại thực phẩm sau khi sử dụng nó để tìm ra lượng hợp lý mà không gây ra cảm giác khó chịu ở đường ruột. Sau đó có thể tăng dần lượng sữa khi cơ thể đã thích nghi với lượng sữa đó để tăng khả năng dung nạp đường sữa.
Một số cách để hạn chế lượng lactose trong chế độ ăn:
- Sử dụng sữa với lượng nhỏ hơn
- Thay đổi từ sữa tươi sang sữa chua sẽ có lượng lactose nhỏ hơn
- Ăn kèm sữa với các thực phẩm khác như bánh mì, hạt,…
Chế độ ăn giàu canxi và vitamin D
Sữa là thực phẩm giàu canxi – một chất khoáng rất quan trọng cho sự phát triển và duy trì sức khỏe của xương đặc biệt ở trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ mang thai, cho con bú hoặc phụ nữ tiền mãn kinh. Việc hạn chế sử dụng các sản phẩm từ sữa có thể khiến cơ thể thiếu canxi và vitamin D, do đó cần bổ sung chúng bằng những nguồn thực phẩm giàu canxi như:
- Các sản phẩm tăng cường canxi, như bánh mì và nước ép
- Các loại sữa thực vật như sữa đậu nành, hạnh nhân, yến mạch,…
- Cá đóng hộp có xương
- Đậu nành
- Các loại rau có lá màu xanh đậm (rau chân vịt, súp lơ xanh,..)
Để hấp thu canxi tốt hơn, cần đảm bảo cơ thể có đủ vitamin D bằng cách phơi nắng 15-30 phút/ngày, 3-4 lần/tuần và ăn các thực phẩm giàu vitamin D như trứng, thịt, cá, gan,…
Bổ sung Probiotic
Probiotic là những vi khuẩn có lợi được bổ sung trong các loại sữa chua hoặc thực phẩm bổ sung. Khi sử dụng các thực phẩm này, probiotic được đưa vào cơ thể sinh sống trong đường ruột giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Sử dụng probiotic được xem là biện pháp an toàn giúp cơ thể giảm được các triệu chứng của chứng không dung nạp lactose.
Sử dụng viên men tiêu hóa.
Một số loại thuốc không kê đơn có chứa enzyme Lactase hỗ trợ người bệnh tiêu hóa Lactose trong các sản phẩm từ sữa. Tuy nhiên hiệu quả của phương pháp này là khác nhau ở mỗi người.
6. Khi nào bạn cần gặp Bác sĩ?
Nếu bạn có các triệu chứng về vấn đề đường ruột sau khi sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa. Những vấn đề này gây khó chịu cho chế độ sinh hoạt và bạn cần một số lời khuyên, hãy tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn về chế độ ăn uống.
Không dung nạp Lactose là tình trạng thường gặp trên thế giới nên đừng quá lo lắng nếu bạn gặp vấn đề này. Hầu hết người mắc vấn đề này vẫn có thể dung nạp được một lượng nhỏ sữa mà không phải lo lắng về vấn đề tiêu hóa. Kể cả phải hạn chế sữa, bạn vẫn hoàn toàn có thể có được đầy đủ các chất dinh dưỡng thông qua một chế độ ăn lành mạnh.
Theo Nguyễn Lâm
Xem thêm: Nhịn ăn sáng có giảm cân không?
