Thiếu máu là một bệnh khá phổ biến, ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống và sức khỏe của người bệnh. Hãy cũng LMS – Giảm Béo Chuẩn Y Khoa tìm hiểu về bệnh lý này và xem thử chế độ dinh dưỡng cho người bị thiếu máu có những gì nhé!
1. Bệnh thiếu máu là gì?
Thiếu máu là bệnh xảy ra khi mức độ huyết sắc tố lưu hành của một người nào đó thấp hơn mức độ của một người khoẻ mạnh cùng giới, cùng tuổi, cùng một môi trường sống. Bởi vậy, thực chất thiếu máu là sự thiếu hụt lượng huyết sắc tố trong máu lưu hành.
Thiếu máu ảnh hưởng đến một phần ba dân số thế giới và góp phần làm tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong, giảm năng suất làm việc và suy giảm sự phát triển thần kinh. Thiếu máu có thể ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi, người lớn tuổi có nhiều khả năng bị thiếu máu này hơn vì họ có nhiều khả năng mắc các bệnh mãn tính gây ra. Ở nước ta 2020, tổng điều tra dinh dưỡng cho thấy tỉ lệ thiếu máu mặc dù đã giảm đáng kể so với thời kỳ trước nhưng 19,6% trẻ em dưới năm tuổi và 25,6% phụ nữ mang thai thiếu máu.
1.1. Các triệu chứng của thiếu máu
Điển hình và sớm nhận biết nhất đó là da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt; hoặc có thể kèm theo vàng da, niêm mạc nếu thiếu máu huyết tán; hoặc có thể kèm theo xạm da, niêm mạc,
Ngoài ra người bệnh còn có thể có các dấu hiệu khác
- Cảm thấy mệt mỏi, kém tập trung trong học tập, lao động
- Hồi hộp đánh trống ngực, khó thở, có thể đau vùng trước tim do thiếu máu cơ tim. Nhức mỏi cơ thể ngất xỉu.
- Hoặc cảm thấy chóng mặt hoặc choáng váng
- Hoặc yếu, dễ mệt mỏi trong hoặc sau khi hoạt động thể chất da nhợt nhạt khó thở.
- Tóc rụng, móng tay giòn dễ gãy, chân móng bẹt hoặc lõm, màu đục, có khía, bở, dễ gãy…
1.2. Nguyên nhân gây ra thiếu máu
Có nhiều nguyên nhân gây ra thiếu máu nhưng điển hình là thiếu máu do tình trạng sắt dự trữ cơ thể được sử dụng hết, khiến cơ thể tạo ra ít tế bào hồng cầu khỏe mạnh hơn. Ở những người bị thiếu máu do thiếu sắt, lượng sắt trong cả mô cơ thể và máu thấp. Và đây là loại thiếu máu phổ biến nhất.
Do nhiễm ký sinh trùng đường ruột, xuất huyết trong bệnh phụ khoa (rong kinh, u xơ tử cung..), xuất huyết tiêu hóa, hấp thu kém và có cả thiếu dinh dưỡng đặt biệt là sắt, acid folic, vitamin B12.
Thiếu máu do liên kết bên ngoài, một tình trạng trong đó tủy xương không tạo đủ tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu mới do các tế bào gốc của tủy xương bị hư hỏng.
Thiếu hụt sắt là sự thiếu hụt dinh dưỡng phổ biến nhất trên toàn thế giới và hậu quả là thiếu máu của nó xuất hiện như một vấn đề sức khỏe cộng đồng. Bản thân thiếu máu do thiếu sắt là một triệu chứng chứ không phải là một căn bệnh, và việc xác định căn nguyên của nó là điều tối quan trọng.
2. Dinh dưỡng cho người bị thiếu máu cần những gì?
2.1. Dinh dưỡng cho người bị thiếu máu do thiếu sắt:
Nếu bạn được chẩn đoán là bị thiếu sắt hoặc thiếu máu do thiếu sắt, thì rõ ràng bạn cần phải tăng lượng sắt bổ sung vào cơ thể của mình. Bạn cũng cần lời khuyên của bác sĩ để tìm ra nguyên nhân gây ra tình trạng của mình.
Việc bổ sung thêm sắt thông qua các nguồn thực phẩm được ưu tiên, đặc biệt là thông qua các loại thực phẩm thực vật lành mạnh. Đây là cách an toàn nhất để tăng lượng sắt dự trữ nếu chỉ thiếu hụt một chút. Nhưng đối với những người bị thiếu máu do thiếu sắt, có thể dùng một loại thuốc bổ sung thay thế sắt.
Mặc dù vậy, trước khi bạn làm bất cứ điều gì, hãy nhớ không bao giờ bổ sung sắt trừ khi bác sĩ yêu cầu bạn. Đừng tự chẩn đoán mình bị thiếu máu do thiếu sắt và bắt đầu uống thuốc bổ sung sắt không cần kê đơn chỉ vì bạn cảm thấy mệt mỏi hoặc kiệt sức. Bổ sung kim loại này có thể có khả năng độc hại, vì vậy vui lòng không tự ý làm.
- Sắt có thể được cung cấp từ thực phẩm thực vật và thực phẩm động vật như sữa và trứng. Tuy nhiên, mức độ hấp thu, giá trị sinh học của sắt từ động vật cao hơn nhiều so với sắt được cung cấp từ thực vật.
- Sắt cũng thường có được bằng cách ăn rau, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, ngũ cốc tăng cường và một số thực phẩm thực vật khác. Một số thực phẩm có hàm lượng sắt cao như: tiết lợn, men bia khô, gan, thịt đỏ, lòng đỏ trứng gà, cần tây, rau muống…
Hiệp hội Dinh dưỡng Hoa Kỳ vào năm 2009 cho biết, “Tỷ lệ mắc bệnh thiếu máu do thiếu sắt ở những người ăn chay cũng tương tự như ở những người không ăn chay”. Mặc dù những người trưởng thành ăn chay có lượng dự trữ sắt thấp hơn những người không ăn chay, nhưng nồng độ huyết thanh của những người ăn chay thường nằm trong giới hạn bình thường.
2.2. Dinh dưỡng cho người bị thiếu máu do thiếu vitamin B12:
Thiếu máu do thiếu vitamin B12 là tình trạng số lượng hồng cầu thấp do thiếu (thiếu hụt) vitamin B12. Thiếu vitamin B12 có thể do các yếu tố chế độ ăn uống, bao gồm:
- Ăn chay nghiêm ngặt
- Chế độ ăn uống kém ở trẻ sơ sinh
- Dinh dưỡng kém khi mang thai
Bạn phải ăn các loại thực phẩm có chứa vitamin B12, chẳng hạn như thịt, gia cầm, động vật có vỏ, trứng, ngũ cốc ăn sáng tăng cường và các sản phẩm từ sữa. Cơ thể bạn phải hấp thụ đủ vitamin B12.
2.3. Dinh dưỡng cho người bị thiếu máu do thiếu acid folic:
Thiếu máu do bạn không ăn đủ thực phẩm có chứa axit folic. Đây là trường hợp của hầu hết mọi người. Bạn có thể không ăn đủ các loại thực phẩm như rau lá xanh, đậu, trái cây họ cam quýt hoặc ngũ cốc nguyên hạt.
Nguyên nhân thiếu acid folic:
- Bạn uống nhiều rượu trong thời gian dài, điều này khiến ruột của bạn khó hấp thụ folate hơn.
- Bạn bị bệnh về dạ dày. Khi ruột non của bạn không hoạt động như bình thường, cơ thể bạn sẽ gặp khó khăn trong việc hấp thụ đủ lượng folate cần thiết. Những người bị ung thư cũng vậy.
- Phụ nữ có thai.
- Thiếu máu do thiếu folate được ngăn ngừa và điều trị bằng cách ăn uống lành mạnh. Điều này bao gồm các loại thực phẩm giàu axit folic, chẳng hạn như các loại hạt, rau lá xanh, bánh mì và ngũ cốc giàu dinh dưỡng và trái cây.
- Bác sĩ cũng có thể sẽ kê đơn bổ sung axit folic hàng ngày cho bạn. Nếu mức folate của bạn trở lại bình thường, bạn có thể ngừng dùng nó. Tuy nhiên một số người cần bổ sung hằng ngày.
Ngoài ra, tăng cường những loại thực phẩm vitamin C chính là một trong những cách hiệu quả nhất để điều trị bệnh thiếu máu. Bên cạnh một chế độ dinh dưỡng cho người bị thiếu máu thật hợp lý, cần cố gắng tập thể dục đều đặn bằng những bài tập nhẹ nhàng, không quá sức khi cơ thể bạn còn đang yếu như đi bộ, đạp xe… sẽ giúp ích rất nhiều cho cơ thể, giúp bạn cảm thấy khỏe mạnh và vui vẻ hơn.
Theo BS. Ngọc Huyền
Xem thêm: Nên uống bao nhiêu nước một ngày?
